Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc. Trong 54 dân tộc anh em, dân tộc Kinh là dân tộc đa số, 53 dân tộc còn lại là dân tộc thiểu số. Phần lớn các dân tộc thiểu số sống ở khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, đây là những đại bàn có vị trí chiến lược về kinh tế, an ninh - quốc phòng, môi trường sinh thái và sự thông thương với nước ngoài. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề dân tộc, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về công tác dân tộc đã khẳng định: ngay từ khi mới ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định vấn đề dân tộc, công tác dân tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược quan trọng trong cách mạng nước ta. Dựa trên những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc, Đảng ta đã đề ra các chủ trương, chính sách dân tộc, với những nội dung cơ bản là: “Bình đẳng, đoàn kết, tương trợ giúp nhau cùng phát triển”. Trải qua các thời kỳ cách mạng, công tác dân tộc đã đạt được những thành tựu to lớn góp phần quan trọng vào sự nghiệp cách mạng chung của đất nước.

Về tình hình Dân tộc trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa

Khánh Hòa có 09 đơn vị hành chính cấp huyện với 140 xã, phường, thị trấn, gồm 990 thôn, tổ dân phố; có 51 xã, thị trấn có đông đồng bào dân tộc thiểu số; trong đó có 06 xã thị trấn thuộc khu vực I, 29 xã thuộc khu vực II và 16 xã thuộc khu vực III (theo Quyết định số 582/QĐ-TTg, ngày 28/4/2017 của Thủ trướng Chính phủ). Dân số tỉnh Khánh Hòa có hơn 1,2 triệu người, với 33 dân tộc đang sinh sống trên địa bàn; có 17.706 hộ/71.581 nhân khẩu đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), chiếm khoảng 5,8% dân số toàn tỉnh, phần đông là dân tộc Raglay (chiếm 75,86% số DTTS), T^’rin (7,78% số DTTS), Êđê (5,44% số DTTS), Hoa (4,14% số DTTS), Tày (2,69% số DTTS), Nùng (1,62% số DTTS) và các DTTS khác chiếm 2,46%, đồng bào DTTS sống tập trung tại hai huyện miền núi Khánh Sơn, Khánh Vĩnh và một số xã ở huyện Diên Khánh, huyện Cam Lâm, thị xã Ninh Hòa và thành phố Cam Ranh.

Những năm qua, do được tập trung đầu tư nên kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh có sự khởi sắc. Hiện nay, 100% xã có tuyến đường giao thông nối đến trung tâm xã, có 98% số hộ được sử dụng điện lưới quốc gia, 90,6% số hộ được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 100% số hộ nghèo là người dân tộc thiểu số được xây dựng nhà ở; tại các xã đều có trạm y tế, nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng và bưu điện văn hóa xã.

Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc thiểu số và miền núi trong tỉnh được cải thiện và từng bước được nâng cao; giáo dục, văn hóa, chăm sóc sức khỏe Nhân dân chuyển biến tích cực. Tình trạng du canh, du cư, phá rừng làm nương rẫy cơ bản được khắc phục, một số đồng bào dân tộc thiểu số đã sử dụng giống cây trồng, vật nuôi có năng suất cao, áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, chăn nuôi, góp phần nâng cao đời sống kinh tế. Tình hình an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong tỉnh luôn được giữ vững.

Tuy nhiên, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Mặc dù trong những năm qua có nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ của Trung ương và của tỉnh nhưng do xuất phát điểm về kinh tế thấp, văn hóa, xã hội và các tập tục lạc hậu vẫn còn tồn tại đã kìm hãm sự phát triển và làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống Nhân dân như: trình độ tổ chức sản xuất và kỹ năng lao động của đa số người dân còn lạc hậu; thu nhập bình quân của đồng bào DTTS chỉ đạt khoảng 11,4 triệu đồng/ người/ năm; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số có giảm qua từng năm nhưng vẫn còn cao (gần 58%), hộ cận nghèo (trên 15%); môi trường sống đang bị xâm hạ, nhất là tài nguyên rừng bị tàn phá, nguồn nước có xu hướng cạn kiệt...

Về vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số

Công cuộc xây dựng và phát triển đất nước nói chung, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương nói riêng là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, trong quá trình phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Khánh Hòa đặt biệt quan tâm, chú trọng đến vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số.

Thực hiện Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg, ngày 06/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã ban hành Quyết định số 1946/QĐ-UBND, ngày 06/7/2018 về việc phê duyệt 92 người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa; trong đó: 76 người có uy tín là dân tộc Raglai, 08 người là dân tộc Ê đê, 06 người là dân tộc Trin, 01 người dân tộc Nùng và 01 người dân tộc Kinh.

Trong những năm qua, đội ngũ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa luôn là lực lượng nòng cốt, có vị trí, vai trò quan trọng trong công tác tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc thiểu số thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và thực hiện chính sách dân tộc, vận động đồng bào yên tâm lao động sản xuất, xóa bỏ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan. Người có uy tín có vai trò đặc biệt quan trọng là cầu nối chuyển tải chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến đồng bào dân tộc thiểu số đạt hiệu quả, đồng thời là những người vận động trực tiếp đồng bào dân tộc thiểu số tham gia các phong trào thi đua ở cơ sở; là nhân tố quan trọng góp phần tích cực vào việc xây dựng, kiện toàn hệ thống chính trị.

 Lãnh đạo Ban Dân vận Thăm người có uy tín

Người có uy tín còn góp phần quan trọng trong việc triển khai thực hiện phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc: những người có uy tín còn tích cực phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương trong việc giáo dục, động viên đồng bào thực hiện tốt các chính sách dân tộc đang được triển khai, là thành viên tích cực trong công tác hòa giải các mâu thuẫn, vướng mắc trong cộng đồng dân cư, qua đó tuyên truyền, giáo dục tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái giữa các dân tộc anh em, không tin và nghe theo kẻ xấu, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, làm thất bại mọi âm mưu gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân của các thế lực thù địch, góp phần giữ gìn an ninh trật tự tai địa phương; đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong lao động sản xuất, phát triển kinh tế, người có uy tín là những người lao động, sản xuất giỏi, biết áp dụng các tiến bộ khoa học vào sản xuất, có kinh tế khá hơn trong cộng đồng, vì vậy thông qua những người có uy tín để động viên, hướng dẫn, giúp đỡ đồng bào dân tộc thiểu số áp tiến bộ khoa học kỹ thuật, tích cực lao động sản xuất để vươn lên trong cuộc sống, góp phần tích cực trong việc giúp đỡ đồng bào giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc như: Lễ hội mừng lúa mới, Lễ hội cồng chiêng, nhà dài truyền thống của dân tộc Raglai…, các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan trong vùng đồng bào dân tộc thiểu ngày càng giảm dần, các hoạt động văn hóa mang bản sắc dân tộc được củng cố và phát triển.

Tuy nhiên, người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đa số là người cao tuổi, trình độ học vấn thấp, khả năng tiếp cận và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào đời sống, sản xuất tuy có phát triển nhưng còn nhiều hạn chế, điều kiện tiếp cận thông tin, các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước chưa kịp thời, kỹ năng phổ biến các chủ trương còn nhiều hạn chế.

Để tiếp tục phát huy có hiệu quả vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, trong thời gian tới cần quan tâm thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, tiếp tục triển khai, thực hiện Kế hoạch số 10-KH/TU, ngày 07/03/2016 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về triển khai thực hiện Chỉ thị số 49-CT/TW, ngày 20/10/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “về tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Đảng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số”; Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg, ngày 06/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền các cấp phải thường xuyên đối thoại, định hướng dư luận xã hội, tiếp xúc trực tiếp đối với người có uy tín trong công tác vận động, tuyên truyền đồng bào dân tộc thiểu số thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; làm tốt công tác sơ kết, tổng kết các chủ trương của Đảng về công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ba là, thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, ý thức trách nhiệm của đội ngũ người có uy tín, quan tâm lựa chọn người có uy tín kế cận có đủ năng lực, trình độ, sức khỏe đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, xác định khả năng người có uy tín trên các lĩnh vực để phát huy vai trò từng người trong việc thực hiện phương châm (chân thành, tích cực, thận trọng, kiên trì, tế nhị, vũng chắc) trong công tác vận động đồng bào dân tộc thiểu số, chú ý xây dựng đội ngũ cán bộ nữ là người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số làm nòng cốt trong các cuộc vận động.

Bốn là, thường xuyên quan tâm đến đời sống vật chất và tinh thần của người có uy tín, có chính sách thỏa đáng để họ yên tâm, tích cực trong việc tham gia giải quyết các vấn đề xã hội và sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, góp phần thực hiện mục tiêu của Đảng, Nhà nước về xóa đói, giảm tỷ lệ hộ nghèo, nâng cao mức thu nhập, tham gia các thực hiện các chương trình, chính sách, dự án liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Năm là, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động nhằm nắm bắt tâm tư, nguyện vọng người có uy tín và đồng bào dân tộc thiểu số; công tác vận động đoàn viên, hội viên có uy tín tham gia có hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước gắn với các hoạt động “Dân vận khéo” trên các lĩnh vực.

                                                                   Thanh Trúc - BDVTU