Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, Người đã cống hiến cả đời mình cho dân tộc Việt Nam. Trong cuộc đời làm cách mạng, Người đã “quên mình…” để giải phóng, giữ gìn và phát huy sức mạnh Việt Nam. Trong đó, thế hệ thiếu niên, nhi đồng được Người đặc biệt quan tâm và dành cho tình thương yêu vô hạn.
Bài thơ “Kêu gọi thiếu nhi” - bài đầu tiên Bác viết cho thiếu nhi vào năm 1941, trong đó Bác khẳng định:
… Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan…
Và với tinh thần lạc quan tin tưởng vào ngày cách mạng thành công, Bác khẳng định một cách chắc chắn:
… Bao giờ đuổi hết Nhật, Tây
Trẻ em ta sẽ là bầy con cưng…
Đặc biệt, trong bài thơ “Trẻ chăn trâu” viết năm 1942, bên cạnh sự cảm thông chia sẻ nỗi thống khổ cùng các em sống trong điều kiện cùng cực, Bác còn chỉ ra nguyên nhân của sự thống khổ:
…Vì giặc Nhật, giặc Tây tàn bạo
Khiến dân ta nước mất nhà tan
Trẻ em cũng bị cơ hàn xót xa…
Từ xót xa ấy, từ nguyên nhân ấy, Bác đã vận động, giáo dục, giác ngộ các cháu phải hành động:
Vậy nên trẻ em nước ta
Phải đoàn kết lại để mà đấu tranh
Người lớn cứu nước đã đành
Trẻ em cũng góp phần mình một tay.
Tiếp đến, Người kêu gọi các cháu hăng hái, tự nguyện tham gia Hội nhi đồng cứu quốc, một tổ chức của Mặt trận Việt Minh:
Nhi đồng cứu quốc hội ta
Ấy là lực lượng, ấy là cứu tinh
Ấy là bộ phận Việt Minh
Dân mình khắc cứu dân mình mới xong.
Tình yêu thương của Bác không chỉ là xót xa mà đã trở nên cụ thể, mạnh mẽ và đầy thuyết phục.
Sinh thời, Bác đã chăm lo, dạy dỗ các cháu từ việc nhỏ đến việc lớn: “Các cháu phải chăm ngoan, ở nhà phải nghe lời bố mẹ, đi học phải siêng năng, đối với thầy phải kính trọng, lễ phép, đối với bạn phải đoàn kết thương yêu giúp đỡ lẫn nhau”, “Giữ kỷ luật, chớ tự do phóng túng vì tự do phóng túng là không tốt”, “phải biết gắng, gắng giúp đỡ thương binh và gia đình các chiến sĩ”, “phải yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, yêu lao động”, “phải thật thà, dũng cảm”, “việc gì có ích cho kháng chiến, có ích cho Tổ quốc thì các cháu nên gắng sức làm. Tuổi các cháu còn nhỏ. Nhiều công việc nhỏ cộng lại thành công việc to”, “Mong các cháu mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập, tự do” …
Thơ chúc Tết Trung thu là một trong những nét đặc sắc của thơ Bác. Tuỳ theo điều kiện hoàn cảnh của đất nước, mà Bác có thơ chúc Tết Trung thu với những lời dạy bảo ân cần, chia sẻ, chăm sóc chu đáo phù hợp với tình hình nhiệm vụ cách mạng. Nhân dịp Trung thu năm 1951, khi cuộc kháng chiến chống Pháp trường kỳ của nhân dân ta đi vào giai đoạn phản công, trong niềm vui chung ấy, niềm yêu thương của Bác đối với thiếu niên nhi đồng đã được bộc lộ bằng vần thơ tha thiết yêu thương:
…Trung thu trăng sáng như gương
Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng
Sau đây Bác viết mấy dòng
Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ nhung…
Tết Trung thu năm 1952 tiếp theo, Bác Hồ lại viết thư gửi tới tất cả các cháu thiếu nhi trong và ngoài nước. Cuối thư Bác làm thơ, một bài thơ mà tất cả chúng ta đều không thể nào quên:
Ai yêu các nhi đồng
Bằng Bác Hồ Chí Minh
Tính các cháu ngoan ngoãn
Mặt các cháu xinh xinh
Mong các cháu cố gắng
Thi đua học và hành
Tuổi nhỏ làm việc nhỏ
Tuỳ theo sức của mình
Các cháu hãy xứng đáng
Cháu Bác Hồ Chí Minh.
Tết Trung thu năm 1953, vui sướng về những chiến thắng vang dội của quân dân cả nước trong sự nghiệp kháng chiến của dân tộc, trong đó có sự đóng góp rất tích cực của trẻ em, Bác lại làm thơ:
Chín tết trung thu
Tám năm kháng chiến
Các cháu khôn lớn
Bác rất vui lòng
Thu này Bác gửi thư chung
Bác hôn các cháu khắp vùng gần xa
Thu này hơn những thu qua
Kháng chiến thắng lợi gấp ba bốn lần...
Và Bác kết luận:
Các cháu vui thay
Bác cũng vui thay
Thu sau so với thu này vui hơn.
Chiến thắng Điện Biên Phủ mở ra cho dân tộc Việt Nam một trang sử mới. Nhưng đất nước vẫn bị chia cắt hai miền.
Người đã đặt niềm tin yêu vào những chủ nhân tương lai của đất nước, rằng: “… Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu…”
Dù Bác đi xa, nhưng những vần thơ của Bác vẫn sống mãi với thời gian, thấm đẫm tình yêu thương bao la của Người đối với các thế hệ mầm non đất nước. Ngày nay, cứ mỗi dịp Quốc tế Thiếu nhi hay Tết Trung thu về, nhớ ơn Bác, toàn thể thiếu niên, nhi đồng Việt Nam nguyện cố gắng học tập, tu dưỡng và rèn luyện thật tốt, trở thành con ngoan, trò giỏi để xứng đáng với danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ” như sinh thời Người hằng mong.
Ths Nguyễn Thanh Hoàng