Đồng chí Nguyễn Hoài Chiểu - Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh Khánh Hòa cho biết, khoảng 2 năm trở lại đây, dịch vụ cho vay ngang hàng (P2P Lending) nở rộ, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Và hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa có quy định về hoạt động cho vay ngang hàng.

- Thưa đồng chí, cho vay ngang hàng là gì và những rủi ro có thể xảy ra cho các bên khi tham gia hoạt động này?

- Hoạt động cho vay ngang hàng được thiết kế và xây dựng trên nền tảng ứng dụng công nghệ số để kết nối trực tiếp người đi vay với người cho vay (nhà đầu tư) mà không thông qua trung gian tài chính như tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh NH nước ngoài. Theo đó, toàn bộ hoạt động vay, trả nợ (gốc, lãi) giữa người đi vay và người cho vay được nền tảng giao dịch trực tuyến của công ty vận hành ghi nhận và lưu trữ bằng các bản ghi điện tử, số hóa trên hệ thống cơ sở dữ liệu của công ty P2P Lending, được đăng tải cho khách hàng đăng ký tham gia.

 
Tại Việt Nam, một số công ty có ngành nghề kinh doanh là tư vấn tài chính, môi giới tài chính và tự giới thiệu là các công ty P2P Lending cung cấp dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam hiện nay chưa có quy định về hoạt động cho vay ngang hàng. Với đặc thù nêu trên, P2P Lending có thể góp phần hỗ trợ tạo thêm kênh tiếp cận nguồn lực tài chính, cách thức vay đối với nền kinh tế, nhất là đối với các đối tượng yếu thế trong xã hội. Tuy nhiên, hoạt động này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro có thể tác động bất lợi, bất ổn đến an sinh xã hội.

Thực tế hoạt động của mô hình này thời gian qua vẫn còn tồn tại như việc một số công ty lợi dụng việc thiếu thông tin, hiểu biết của người dân để quảng cáo và đưa ra thông tin không rõ ràng, sai lệch dẫn đến nhà đầu tư hiểu nhầm về việc các hoạt động đầu tư, cho vay qua các nền tảng của công ty P2P Lending đều được bảo hiểm rủi ro. Mặt khác, hoạt động P2P Lending mới được hình thành và phát triển gần đây, các nền tảng giao dịch trực tuyến của công ty P2P Lending chưa được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, đánh giá nên có thể tồn tại nguy cơ bị tấn công mạng, đánh cắp thông tin gây thiệt hại cho các bên tham gia. Một số công ty P2P Lending là kênh phân phối, tìm kiếm khách hàng cho công ty tài chính, công ty cầm đồ hoặc công ty cầm đồ hợp tác với công ty công nghệ xây dựng nền tảng giao dịch trực tuyến để công ty cầm đồ tìm kiếm người đi vay và thực hiện cho vay; trong đó, một số công ty cầm đồ sử dụng nguồn tiền từ các khoản vay nước ngoài hoặc các khoản vay từ cá nhân, tổ chức trong nước để cho vay lại. Một số đối tượng có thể lợi dụng mô hình này để thực hiện hành vi bất hợp pháp (hoạt động “tín dụng đen”, cho vay nặng lãi “núp bóng” để cho vay với mức lãi suất rất cao, cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính đa cấp khiến người cho vay, người đi vay trở thành nạn nhân của hành vi lừa đảo, chiếm dụng vốn bất hợp pháp…); đưa ra quảng cáo sai sự thật, hứa hẹn lợi nhuận cao, lãi suất cạnh tranh để lừa đảo, chiếm dụng vốn của người dân; tác động tiêu cực đến cuộc sống người dân, gây bất ổn đến an ninh kinh tế và ổn định xã hội. Trong một số trường hợp, công ty P2P Lending và công ty cầm đồ có dấu hiệu vi phạm Luật các TCTD khi thực hiện hoạt động NH dưới hình thức cấp tín dụng.

- NHNN có những khuyến cáo gì đối với hoạt động cho vay ngang hàng, thưa đồng chí?

- Với những rủi ro tiềm ẩn khi tham gia các nền tảng P2P Lending như đề cập ở trên, NHNN khuyến cáo người dân, doanh nghiệp nên tìm hiểu kỹ thông tin, thận trọng khi tham gia các nền tảng P2P Lending; khuyến khích người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn qua kênh tín dụng NH.

Đối với các TCTD cần tìm hiểu, nắm rõ các rủi ro phát sinh từ P2P Lending để hướng dẫn trong nội bộ (bao gồm cả công ty con, công ty thành viên) về các rủi ro tiềm ẩn, bao gồm rủi ro pháp lý và các rủi ro phát sinh khác phát sinh từ P2P Lending trong bối cảnh pháp luật Việt Nam chưa có khung pháp lý điều chỉnh; thận trọng trong việc ký kết và thực hiện các thỏa thuận hợp tác với các công ty P2P Lending để đảm bảo việc thỏa thuận, ký kết, thực hiện hợp đồng hợp tác giữa TCTD với các công ty P2P Lending đúng quy định pháp luật, không ảnh hưởng đến hoạt động, uy tín của TCTD, cũng như uy tín, an toàn của hệ thống NH. Trong quá trình giao dịch, hợp tác, TCTD xem xét đề nghị các công ty P2P Lending công bố đầy đủ, minh bạch, trung thực các thông tin về nội dung hợp tác, giao dịch giữa công ty P2P Lending với TCTD trong tất cả các thông điệp và phương tiện quảng cáo, truyền thông, bán hàng mà công ty P2P Lending truyền tải đến người tiêu dùng và các bên có liên quan; thường xuyên theo dõi việc công bố thông tin về quan hệ hợp tác giữa công ty P2P Lending với TCTD để kịp thời phát hiện thông tin không chính xác, không đầy đủ, có thể gây tổn hại cho người tiêu dùng và các bên có liên quan (nếu có) để có giải pháp xử lý phù hợp. Việc hợp tác, kết nối, giao dịch giữa TCTD với các công ty P2P Lending phải đảm bảo an toàn, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của TCTD và khách hàng, tuân thủ đúng quy định của pháp luật có liên quan.

- Xin cảm ơn đồng chí!