Sáng 9/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023. 

Đánh giá đúng thực chất biểu đồ tăng trưởng

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp (Ảnh: PT)

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao cố gắng, nỗ lực của Chính phủ và các cơ quan thẩm tra trong xây dựng báo cáo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hết sức chất lượng, sâu sắc để trên cơ sở đó các cơ quan tiếp thu để hoàn thiện thêm, nâng cao chất lượng văn bản trình Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý đối với nội dung báo cáo gồm 2 phần về đánh giá bổ sung tình hình của năm 2022 và kết quả của đầu năm 2023, đề nghị các cơ quan bám sát các nghị quyết và kết luận của Trung ương, nghị quyết của Quốc hội về kinh tế - xã hội và tài chính ngân sách, các kết luận đánh giá của lãnh đạo chủ chốt hàng tháng, các kết luận của Bộ Chính trị. 

Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục hoàn thiện các báo cáo theo hướng ngắn gọn, khái quát hơn, xác thực và khách quan hơn, súc tích, có trọng tâm, trọng điểm, có thêm các định lượng để "các con số tự nói lên tất cả". 

Đối với năm 2023, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị phải quán triệt, bám sát những nghị quyết của Quốc hội, kết luận của Trung ương để hoàn thiện báo cáo. Theo đó, trong 4 tháng đầu năm, cơ bản giữ được ổn định vĩ mô, nông nghiệp vẫn tăng trưởng khá ổn định, tổng mức bán lẻ tăng đến 12,8% so với cùng kỳ năm trước. 

Tuy nhiên, một số chỉ tiêu khác lại giảm nhanh là điều cần phải tập trung suy nghĩ, thảo luận như: chỉ số sản xuất công nghiệp, động lực tăng trưởng, số lao động trong khu vực công nghiệp, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Về đầu tư dù nỗ lực cố gắng nhưng cũng chỉ bằng 19% so với dự toán giao. Thu hút FDI giảm 17,9% so với cùng kỳ năm trước 4 tháng, vốn đầu tư thực hiện cũng giảm 1,2% so với cùng kỳ năm trước. Thu ngân sách nhà nước giảm 5% so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu giảm đến 11,8%, nhập khẩu giảm 15,4%. Cán cân thương mại thặng dư nhưng khu vực kinh tế trong nước nhập siêu hơn 8 tỷ USD, xuất siêu chủ yếu là đầu tư nước ngoài. Lạm phát cơ bản cao hơn chỉ số giá bình quân. Các thị trường vẫn đang vướng mắc, doanh nghiệp và người dân vẫn đang rất khó khăn. 

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ những con số trên đã nói lên được tất cả, do đó cần phân tích rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, từ đó mới có giải pháp. Trong đó, tập trung bám sát vào những giải pháp đã có trong nghị quyết của Quốc hội, kết luận Trung ương, sát với những nguyên nhân hiện nay như phải tập trung vào vấn đề cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, siết chặt kỷ luật, kỷ cương công chức và công vụ, trách nhiệm của người đứng đầu, khắc phục tình trạng ý một bộ phận né tránh trách nhiệm, sợ sai. Cùng với đó, cũng cần đẩy nhanh các quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, các loại quy hoạch chuyên ngành như Quy hoạch điện VIII. 

Cho ý kiến về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, báo cáo của Chính phủ có nhiều “màu hồng” trong khi đó phân tích về tồn tại, hạn chế, đặc biệt phân tích về nguyên nhân không rõ.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần đánh giá đúng thực chất biểu đồ tăng trưởng của đất nước. Thực ra không phải đến quý I/2023 tăng trưởng mới giảm đột ngột, rơi từ 8,2% xuống 3,32% mà từ cuối quý III, đầu quý IV/2022 đã có xu hướng giảm và đã được nhận định. Đánh giá đúng biểu đồ này thì không cảm thấy đột ngột.

Nêu ra một số tồn tại, yếu kém của nội tại nền kinh tế như: Thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, sự yếu kém của ngân hàng chưa được xử lý dứt điểm, khả năng chống chịu thích ứng của nền kinh tế bởi tác động bên ngoài còn rất hạn chế…, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, một trong những nguyên nhân đó là giải quyết các tồn tại chậm trong xử lý ngân hàng yếu kém, các dự án yếu kém, hiệu quả giải ngân đầu tư công… “Kinh tế của chúng ta mở nhưng nếu bên trong tốt thì giảm thiểu được tác động bên ngoài. Chúng tôi đi tiếp xúc cử tri thì doanh nghiệp nói rất thẳng thắn rằng người ta đã dùng những đồng cuối cùng của dự trữ để trang trải cho 2 năm vừa rồi, bây giờ thì không còn gì nữa” – Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nói.

Đồng thời, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đặt vấn đề, Chính phủ cần tập trung phân tích cụ thể hơn vào những vấn đề bất cập, nhất là những yếu kém, tồn tại trong nội tại của nền kinh tế, năng lực điều hành quyết định những vấn đề trước các tình huống, các giai đoạn có tính chất đặc biệt quan trọng cần có linh hoạt, quyết đoán, mạnh mẽ hơn, không chỉ ở cấp Chính phủ mà còn ở các bộ, ngành và địa phương.

Kiên trì thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô

Quang cảnh phiên họp sáng 9/5 (Ảnh: PT)

Phát biểu thảo luận, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh nhìn nhận, ba tháng đầu năm 2023, trong bối cảnh quốc tế khó lường và nhiều thách thức, chúng ta có tốc độ tăng trưởng không cao. Dự báo cho thấy tăng trưởng trong Quý II cũng gặp khó khăn, tính khả thi trong việc hoàn thành các mục tiêu đặt ra là không cao. Nhìn một cách khách quan, lạm phát đang được kiểm soát ở mức phù hợp, dự án đầu tư nước ngoài đăng ký mới tiếp tục tăng cao, cho thấy Việt Nam vẫn là điểm đầu tư hấp dẫn với doanh nghiệp quốc tế. 

Trưởng Ban Công tác đại biểu cho biết, việc phục hồi phát triển kinh tế còn gặp nhiều khó khăn trong việc giải ngân, tiếp cận nguồn vốn, giải quyết vấn đề đất đai, thủ tục hành chính hiện nay còn rườm rà, công tác cải cách hành chính chưa hiệu quả, có tình trạng làm việc cầm chừng, sợ sai, sợ trách nhiệm; các doanh nghiệp phải cắt giảm quy mô sản xuất, lãi suất cao làm tăng chi phí sản xuất, giảm năng lực cạnh tranh.

Với nhiều khó khăn như vậy, dự báo trong Quý II tới, kinh tế nước ta sẽ còn gặp phải nhiều thách thức. Trưởng Ban Công tác đại biểu đề nghị báo cáo Chính phủ bổ sung làm rõ một số nội dung như: cần có kịch bản phản ứng chính sách kịp thời để đáp ứng yêu cầu phức tạp khó lường của thực tiễn; nâng cao vai trò của nhà nước trong dẫn dắt, hỗ trợ, làm bệ đỡ, giúp doanh nghiệp giải quyết các vấn đề khó khăn, nâng cao khả năng tiếp cận vốn, tín dụng, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển. Cùng với đó, cần tiếp tục quan tâm tháo gỡ những vướng mắc trong thị trường trái phiếu, thị trường bất động sản; quan tâm hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật; đẩy mạnh phân cấp phân quyền; khẩn trương ban hành văn bản quy phạm pháp luật để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung; đẩy mạnh phân bổ giải ngân vốn đầu tư công, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Trưởng Ban Công tác đại biểu đề nghị báo cáo trình Quốc hội cần nêu rõ cơ quan, đơn vị làm tốt, cơ quan, đơn vị làm chưa tốt để đảm bảo minh bạch, công khai.

Trưởng Ban Công tác đại biểu đề nghị báo cáo của Chính phủ cần bổ sung thêm kết quả, giải pháp về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đây là nội dung quan trọng, được quan tâm, đầu tư bài bản, tuy nhiên chưa được thể hiện đậm nét trong báo cáo này.

Về việc triển khai dự toán ngân sách nhà nước, Trưởng Ban Công tác đại biểu cho biết tình trạng phổ biến ở nhiều địa phương là xây dựng dự toán không sát với thực tiễn, không đảm bảo kỷ cương ngân sách. Vì vậy, trong những năm tới, cần có giải pháp triệt để, toàn diện để khắc phục tình trạng này.

Đưa ra giải pháp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng cần quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn để có thời gian phục hồi, trả nợ, khắc phục nợ xấu. Đồng thời, cần kịp thời nghiên cứu, sửa đổi điều kiện cho vay sao cho hợp lý hơn; đẩy mạnh khai thác, tận dụng những hiệp định thương mại tự do FTA; tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp, tối ưu hóa quy trình các thủ tục hành chính liên ngành, tránh đùn đẩy, né tránh thực thi công vụ.

Ngoài ra, Chính phủ, các bộ ngành cần thực hiện quyết liệt và hiệu quả việc giải ngân vốn đầu tư công, triển khai Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài, phát triển du lịch để thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, dự báo từ nay đến cuối năm 2023, kinh tế - xã hội còn gặp nhiều thách thức. Để đạt được chỉ tiêu tăng trưởng theo nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ cần bám sát kết luận của Bộ Chính trị về kinh tế vĩ mô, tiếp tục kiên trì thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tăng cường năng lực thích ứng, chống chịu và an toàn của hệ thống tài chính, ngân hàng. Điều hành chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, chia sẻ vai trò hỗ trợ, phục hồi tăng trưởng kinh tế với chính sách tiền tệ theo Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội.

Nghiên cứu phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân, giảm thuế giá trị gia tăng cho tất cả hàng hóa. Làm rõ và khắc phục nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân vốn đầu tư công. Trên cơ sở đó có giải pháp phù hợp, đẩy nhanh tốc độ giải ngân, nhất là đối với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Xác định đầu tư có trọng tâm, trọng điểm vào các ngành, lĩnh vực then chốt, các dự án lớn, quan trọng của quốc gia, các dự án có tính chất liên kết vùng, ứng phó với biến đổi khí hậu, dự án cấp thiết của địa phương.

Chủ động tiếp tục hạ lãi suất, tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản. Tăng cường kiểm tra, xử lý, giải quyết cơ bản tình trạng sở hữu chéo, kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng sử dụng vốn, nhất là các doanh nghiệp, tập đoàn, dự án sân sau. Có chính sách để đảm bảo cân đối cung cầu, bình ổn giá cả hàng hóa, nhất là điện và xăng, dầu. Có giải pháp duy trì chuỗi cung ứng, tránh gián đoạn sản xuất, xuất khẩu, chủ động phương án ứng phó phòng, chống dịch COVID-19, các tình huống dịch bệnh có thể xảy ra. Phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tháo gỡ triệt để khó khăn, vướng mắc trong đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế. Sớm hoàn thiện các quy định pháp luật đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ chặt chẽ và an toàn cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, rà soát tổng thể các luật, pháp lệnh, nghị định, thông tư để phát hiện kịp thời vướng mắc, bất cập, chồng chéo liên quan hoạt động đầu tư sản xuất, kinh doanh. Tăng cường vai trò của Kiểm toán nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công.

Đồng thời, có giải pháp khắc phục tình trạng việc xây dựng dự toán thu ngân sách địa phương trong những năm tới sát với tình hình thực tế. Tăng cường đôn đốc, nộp kịp thời các khoản thu vào ngân sách nhà nước mà cơ quan thanh tra, kiểm toán đã kết luận, kiến nghị tăng cường quản lý các nguồn thu từ đất đai, nguồn thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp. Khẩn trương phân bổ giao vốn theo đúng kế hoạch, hạn chế tối đa chuyển nguồn qua các năm.../.